مقدمه
تعرض جنسی، یکی از موضوعات مربوط به حقوق بشر است که اگر در همه جوامع، به طور واضح و دقیق بیان و بررسی شود میشود از بروز آن جلوگیری کرد.
در ایران به دلیل بافت مذهبی، سنتی و محافظهکار ، آسیبدیدگان اغلب به دلیل عدم حمایت نهادهای قضایی، ترس از طرد شدن از سوی خانواده و جامعه لب به سخن نمیگشایند. از طرفی هم، چون احساس شرمساری و ترس از بدنامی موجب میشود این افراد موضوع را به خانواده و مراجع قانونی اطلاع ندهند.
از سوی دیگر نبود حمایت سازمانهای قانونگذار، تعاریف مبهم و پیچیده جرم در قوانین، رفتارهای مراجع ذیصلاح، سنتهای جامعه مردسالار و عرف اجتماعی چنان است که گویی خود فرد آسیبدیده مقصر اصلی است.
در نهایت نبود نهادهای مدنی و نبود حمایت عاطفی و روانی از افراد آسیبدیده موجب میشود این افراد بار روانی آسیبهای این چنینی را برای همیشه با خود حمل کنند.
آزار جنسی چیست ؟
آزار جنسی شامل هر نوع رفتار جنسی ناخوشایندی است که توهینآمیز، تحقیرکننده یا تهدیدآمیز باشد و زنان و مردان هر دو میتوانند قربانی آن باشند. پیشنهاد یا درخواست جنسی ناخوشایند، هر نوع رفتار و یا کلام جنسی بدون رضایت طرف مقابل که شامل موارد زیر باشد از مصادیق آزار جنسی است :
- هرگونه لمس یا تماس بدون رضایت
- هر نوع ابراز نظر با معنای جنسی
- درخواست رابطه جنسی
- چشمچرانی و خیره نگاه کردن
- نمایش چیزهای بیادبانه و توهینآمیز در برابر فرد و یا جمع
- نمایش حرکات یا رفتارهای بدنی حاوی مضامین جنسی
- شوخیهای جنسی
- سوال کردن درباره زندگی جنسی فرد
- توهین با الفاظ جنسی
- ارتکاب به رفتار مجرمانه، مثل تماس تلفنی بیدلیل، بدننمایی ، آلت نمایی یا تعرض جنسی
همچنین تبعیض شغلی تنها بر پایه ی جنسیت را نیز می توان از مصادیق آزار جنسی دانست؛ بدین معنی که یک موقعیت شغلی را از فردی سلب کنند تنها به این دلیل که مرد یا زن می باشد. در این موارد غالبا به توانایی ها و عملکرد فرد توجه چندانی نمی شود.
تعرض جنسی چیست؟
هر گونه آزار جنسی که منجر به احساس تحقیر، درد، ترس یا ارعاب شود “تعرض جنسی” است. تعرض جنسی میتواند روانی یا جسمی باشد. تعرض روانی میتواند بهشکل اجبار فرد به تماشای محصولات پورنوگرافیک یا شنیدن هرزهگوییهای جنسی باشد. اما شکل فیزیکی آن میتواند شامل تجاوز یا واداشتن شخص به ارضای جنسی فرد متعرض، تماشای اعمال جنسی یا لمس اجباری بدن متعرض باشد.
تجاوز جنسی چیست؟
به هر نوع دخول اجباری آلت جنسی یا هر عضو خارجی به بدن شخص مقابل از طریق واژن، مقعد یا دهان گفته میشود که بدون رضایت شخص مقابل است.
این مفاهیم توسط نهادهای مردمنهاد بینالمللی برای تمام انسانها در همه کشورها تبیین شده است. اگرچه ممکن است نهاد قانونگذار هر کشوری قوانین متفاوتی را برای این تعرضها در نظر گرفته باشد.
آزارگر جنسی کیست؟
آزاردهنده ی جنسی محدود به جنسیت یا گروه سنی، اجتماعی، طبقاتی و…. نیست؛ آزارگر می تواند زن یا مرد باشد؛ قربانی آزار جنسی هم شامل زن، مرد یا کودک است. از هر 4 زن یک نفر و از هر 6 مرد یک نفر در زندگی مورد سواستفاده جنسی قرار میگیرند و این تعرض در 80 درصد مواقع از جانب نزدیکان و آشنایان فرد صورت میگیرد.
در برخی جوامع که فرهنگ مردسالاری در آنها غالب است، تجاوز جنسی به زنان و آزار جنسی زنان بسیار شایع تر از موارد دیگر بوده و متاسفانه در بسیاری از موارد نیز دارای توجیه است. در اینگونه جوامع نیز فرد قربانی تجاوز، مورد قضاوت های نادرست قرار میگیرد و وی را به عنوان مقصر قلمداد می کنند.
آزاردیده جنسی کیست و چگونه باید با او برخورد شود؟
آزاردیده جنسی، فردیست که مورد هر گونه آزار جنسی واقع شده است. سازمان بهداشت جهانی، مهارت برخورد با فرد آزاردیده را مانند مهارت کمک های اولیه میداند و بیان میکند از آنجا که آزار جنسی اغلب به صورت ناگهانی اتفاق میافتد، همگی باید نحوه برخورد با آن را بدانیم. ما باید اگر در محل کار، خیابان، وسایل حمل و نقل عمومی و هر مکان دیگر شاهد هر گونه آزار جنسی، از خیره شدن به قربانی گرفته تا آزار کلامی یا جسمی بودیم سریعا مداخله کرده و با سکوت خود به گسترش آن دامن نزنیم.
سلامت روان فردی که مورد آزار جنسی قرار میگیرد در معرض آسیب قرار خواهد گرفت، و از آنجا که تعرض جنسی در بسیاری از مواقع توسط اطرافیان درک نمیشود و یا حتی متاسفانه فرد آزار دیده مورد تنبیه و شماتت قرار میگیرد، اکثر قربانیان در مورد تجربه خود تا آخر عمر سکوت میکنند. این امر موجب میشود علاوه بر اینکه فرد آزار دیده زندگی بی کیفیتی را تجربه کند، فرد متعرض هم به تعرضات خود ادامه دهد و افراد بیشتری را درگیر کند.
بنابراین باید از کودکی به فرزندان خود مفهوم رضایت را به خوبی یاد داده و به آن ها بگوییم هر کسی که بر خلاف رضایتشان، به آن ها دست درازی کند، مانند فردی که مرتکب قتل میشود یا دزدی میکند، مجرم است و نباید در برابرش سکوت کرد. بالا بردن عزت نفس و اعتماد به نفس از کودکی موجب میشود تا افراد جامعه به حقوق خود آگاه باشند و بدانند تعرض جنسی تنها و تنها به علت رفتار بیمارگونه متعرض اتفاق میافتد و هیچ عامل دیگری از جمله خواست فرد، نوع رفتار یا طرز پوشش عامل بروز آن نیست.
هنگامی که فرد به آزار دیدنش اذعان میکند، باید ابتدا او را آرام کرده و بخواهید تا این اتفاق را با یک وکیل یا مرجع قضایی در میان بگذارد، البته ممکن است به هر دلیلی از جمله خلا های قانونی در جامعه شما این امکان برای قربانی وجود نداشته باشد.
در مرحله بعد از او بخواهید که حتما به یک روانشناس، روانکاو یا روان درمانگر مراجعه کرده و مسئله را با او در میان بگذارد.
اگر همسر یا پارتنر شما تجربه ای از تعرض جنسی داشته است، احتمال دارد که تا مدتها و یا حتی تا آخر عمر با تروما یا سندروم پس از حادثه دست و پنجه نرم کند و این وظیفه شماست که به خواست او احترام گذاشته و از تحقیر یا تمسخر خودداری کنید.
آزار جنسی کودکان بسیار شایع و بسیار قابل پیش گیری است
آزار جنسی در کودکان به مراتب مخرب تر از بزرگسالان خواهد بود. آمار قابل توجهی از کودکانی که به آن ها تعرض شده است در بزرگسالی اقدام به خودکشی کرده و یا مشکلات شدید روانی را تجربه میکنند. باید بدانید که آزار جنسی کودکان درصد زیادی از آزار و اذیت های جنسی را شامل میشود و 90 درصد آن توسط افراد فامیل، دوستان و معلم ها اتفاق میافتد. این وظیفه والدین است که کودکان را از بدن و حریم خود آگاه کنند.کودکان باید اندام های خصوصی خود را بشناسند و بدانند باید به هرگونه درخواست لمس شدن یا لمس کردن و مشابه آن قاطعانه نه بگویند حتی اگر از سوی نزدیک ترین افراد باشد. هم چنین باید محیطی امن برای کودک فراهم باشد و به وی اطمینان داده شود که در صورتیکه تجربه هر نوع آزاری را با خانواده در میان بگذارد نه تنها سرزنش نمی شود بلکه مورد تشویق و حمایت آنها نیز قرار میگیرد. با چند آموزش ساده میتوان درصد زیادی از آزار و اذیت جنسی کودکان را ریشه کن کرد.
منابع
https://www.bbc.com/persian/iran-features-53932905
https://www.bonyadvokala.com/blog/everything-you-need-to-know-about-sexual-harassment
https://www.webmd.com/sexual-conditions/guide/sexual-abuse-and-assault
https://www.crossway.org/articles/10-things-you-should-know-about-sexual-assault/