مقدمه
ناخنها وظیفهی محافظت از نوک انگشتان دست و پای ما را که در اصل قسمتهای بسیار حساسی هستند را بر عهده دارند اما عوامل بسیاری سبب آسیب ناخنها و در نتیجهی آن از بین رفتن آنها میشود. با ما تا انتهای این ویدیو همراه باشید تا این عوامل را بهتر بشناسید و بتوانید از ناخنهایتان مراقبت کنید.


ساختار ناخن
برای آنکه بدانید مراقبت از ناخنها و عوامل آسیبزا چه هستند ابتدا باید ساختار ناخن را بشناسید. ناخن ها از یک ساختار پروتئینی به نام کراتین ساخته شدهاند. همان پروتئینی که در پوست و مو هم وجود دارد. ناخنها از سلولهایی که در قاعدهشان تکثیر میشوند، رشد میکنند، سپس لایههای متعددی روی هم قرار میگیرند و مستحکم میشوند. به این فرآیند کراتینه شدن می گویند.
جالب است بدانید که استحکام، ضخامت و سرعت رشد ناخنها ویژگیهایی هستند که ما از والدین خود به ارث برده ایم. ساختار جزء به جزء ناخن عبارت است از:
- ماتریس ناخن : قسمت پایهای که سبب رشد ناخن میشود و زیر پوست پشتی ناخن قرار می گیرد.
- صفحه ناخن یا صدف ناخن : قسمت قابل مشاهده ناخن است.
- بستر ناخن : صفحه ناخن در بالای بستر ناخن قرار می گیرد. صفحه ناخن به دلیل مویرگهای غنی از خون موجود در بستر ناخن، صورتی به نظر می رسد.
- لونولا : شکل هلال ماه است که گاهی اوقات می توانید در پایهی صفحه ناخن ببینید.
- چینهای ناخن که شیارهای باریک پوست که صفحه ناخن را محکم در جای خود نگه می دارند.
- کوتیکول : بافت نازکی روی پایه و اطراف صفحهی ناخن است.

عوامل و دلایل خراب شدن ناخنها
ناخنهای ما تحت شرایط متفاوتی میتوانند دچار تغییر شکل، تغییر رنگ و یا حتی تغییر در ابعاد و ضخامت شوند. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره میکنیم.
– تغییر رنگ ناخن
صفحهی ناخن سالم صورتی است و وقتی از روی بستر ناخن رشد میکند، رنگ ناخن سفید به نظر میرسد. دلایل تغییر رنگ ناخنها معمولاً خارج از این موارد نیستند: لاک ناخن در صورتی که جنس چندان مناسبی نداشته باشد و یا به اندازهی کافی برای عبور هوا نباشد، نیکوتین حاصل از استعامال دخانیات، کشیدن سیگار و قلیان و سایر موارد ایچنینی، مواد شیمیایی که در رنگ موها استفاده شدهاند.
عفونتهای خاص، آسیبهای جدی به بستر ناخن، مصرف برخی از داروها، از جمله مصرف مداوم برخی آنتی بیوتیکها، داروهای ضد مالاریا و برخی از داروهای مورد استفاده در روند شیمیدرمانی و ملانوما (تومور سلولهای ملانینساز مربوط به سرطان پوست)، هم از سایر عوامل موثر در تغییر رنگ ناخنها هستند.

– بلند شدن ناخن
اگر صفحه یا صدف ناخن از روی بستر ناخن بلند شود، سفیدتر از حالت عادی به نظر میرسد و شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید استفادهی مداوم و وسواسی از شویندهها یکی از دلایل بلند شدن ناخنها و خرابی آنهاست. از دلایل دیگر رخ دادن این پدیده هم میتواند استفاده بیش از حد از لاک پاککنها و یا ضربههای جدی وارد شده به ناخن باشد. مثلا وقتی از ناخنها به عنوان ابزار استفاده میکنید یا سعی میکنید با ناخنها بین دندانهایتان را تمیز کنید. از عوامل شایع دیگر در رخ دادن این پدیده تمیز کردن بیش از حد زیر ناخنها با وسایل نوک تیز یا شویندههای محرک پوستی، استفاده از لاکهای ناخن که حاوی مواد شیمیایی مانند فرمالین یا مونومرهای آکریلاتی هستند و روی سطح ناخن با اشعه یو وی(فرابنفش) پخت میشوند. سوریازیس (بیماری پوستی که باعث ایجاد لکههای پوسته پوسته، قرمزرنگ و همراه با خارش میشود که بیشتر روی زانوها، آرنجها و پوست سر ایجاد میشود. سوریازیس یک بیماری شایع و مزمن بدون درمان است. این بیماری معمولا شامل دورههای اوج و فروکش چرخهای است. دوران اوج بیماری میتواند تا چند ماه طول بکشد و بعد از آن بیماری برای مدتی فروکش میکند و یا وارد دوره بهبودی میشود. سوریازیس معمولا با نوعی از عفونت قارچی به ام تینیا همراه است.


– ضخیم شدن و برگشتن لبهی ناخنها
ضخیم شدن ناخنها بیشتر برای ناخنهای پا و با افزایش سن رخ میدهد. یکی از مهمترین دلایل این امر کاهش سرعت گردش خون در بافت پایهای (بستر ناخن) است. از دیگر عوامل ایجاد این پدیده، تغییر الگوی راه رفتن و یا استفاده از کفش نامناسب و تنگ است که سبب تغییر شکل ناخنها خواهد شد. سوریازیس و انواع آرتریتها(آرتروز و آرترو روماتوئید که به تورم مفاصل انگشتان اشاره دارند) هم میتواند در ایجاد این پدیدهها موثر باشد. اگر به ماتریس ناخن ضربه وارد شود و یا کوتیکولها را بیش از اندازه بگیرید چه در مانیکور و چه در پدیکور، در طولانی مدت سبب برگشتن لبهی ناخنها به داخل گوشت خواهند شد. متخصصان میگویند یکی از روشهای جلوگیری از فرورفتن لبههای ناخن در گوشت به ویژه در انگشتان پا این است که ناخنها را به صورت گرد کوتاه و سوهان نکنید و به صورت صاف کوتاهشان کنید. البته حالت مطلوب در کوتاهی ناخنها آن است که بیش از اندازه کوتاه نشوند تا در گوشت فرو نروند.


– عفونتهای باکتریایی
از دیگر عوامل شایع خرابی ناخنها عفونتهای ایجاد شده توسط باکتری اِستَفِلی کاکِس اوریِس (staphylococcus aureus) است که از باکتریهای بسیار موذی برای عفونتهای ناخن است. این عفونت با شستن بیش از اندازهی دستها و در واقع ناخنهای همیشه خیس، برداشتن بیش از حد کوتیکولها، جویدن ناخنها و بافت اطراف ناخنها، اگزمای پوستی و التهاب بافت اطراف ناخن ایجاد و تشدید میشود. اگر پوست کنار ناخن شما درد میکند، قرمز و متورم است و در اطراف کوتیکولها ترشحات سبز یا زردرنگ مشاهده میکنید، احتمالا پوست اطراف ناخن به همین باکتری آلوده شده است که به آن عفونت پارونشیا گفته میشود.

– عفونتهای قارچی
عفونتهای قارچی مانند تینیا از فردی به فرد دیگر سرایت میکند و میتواند ناخنهای دست یا پا را درگیر کند. عموما افراد مبتلا به دیابت یا دارای سیستم ایمنی ضعیف در معرض خطر ابتلا به انواع عفونتهای قارچی هستند.
بلند شدن صفحه یا صدف ناخن از روی بستر ناخن، ضخیم شدن ناخن، خرد شدن صدف ناخن، تغییر رنگ، معمولا به صورت رگهای، ترشحات بدبو سفید، زرد یا سبز، پوسته پوسته شدن و سوراخ شدن سطح صفحهی ناخن از جمله علائم عفونتهای قارچی و خراب شدن ناخنها هستند.
درمان عفونت قارچی را میتوان با داروهای ضد قارچ که به صورت موضعی (مستقیم برروی ناخن) یا به صورت خوراکی استفاده میشوند، در پیش گرفت.
توجه داشته باشید که مرتب کردن ناخنها، کوتاه کردن، فرم دادن و مراقبت از آنها در جلوگیری از ایجاد عفونتهای قارچی بیاثر نیست.

درمان و مراقبت
توجه داشته باشید که هر گونه تغییر غیر طبیعی در ناخن شما باید از نظر پزشکی بررسی شود. در مورد انواع عفونتها هم مطلع باشید که در ناخن انگشتان دست معمولا سریعتر از ناخن انگشتان پا به روند درمان پاسخ میدهد.
درمانهای توصیه شده برای خرابی ناخنها میتواند یکی از روشهای زیر باشد:
- مصرف آنتی بیوتیکها با مشاورهی پزشک مربوطه برای عفونتهای باکتریایی
- استفاده از داروهای ضد قارچ، عموما به صورت قرصهای خوراکی، برای عفونتهای قارچی ناخن
- بررسی و شروع روند بهبود مربوط به بیماریهای پوستی
- مشاورهی صحیح در مورد مراقبت مناسب از ناخنها
از سمت دیگر باید در مورد استراتژیهای موثری که میتوانید خودتان برای جلوگیری از خرابی و به خطر افتادن ناخنها در پیش بگیرید هم مطلع باشید. برای مثال میبایست:
- بهداشت فردی را به خوبی رعایت کنید.
- برای کار با آب و شویندهها مانند شستن ظروف حتما از دستکش محافظ استفاده کنید.
- از مواد شیمیایی محرک و پرخطر مانند صابونهای بسیار قوی بازی (قلیایی) خودداری کنید.
- اگر در آزمایشگاه و یا محیطهای پرخطر کار میکنید حتما در حین کار با حلالها و مواد شیمیایی قوی مانند اسیدها یا بازهای پرخطر از دستکشهای نیتریل روی دستکشهای لاتکس استفاده کنید.
- مراقب استفاده از لاکهای ناخن باشید و حتما از برندهای معتبر و با کیفیت استفاده کنید و به صرف ارزان بودن، هر نوع پوششی را برای ناخنها انتخاب نکنید.
- زیر ناخنهای خود را خیلی زیاد یا خیلی تهاجمی تمیز نکنید.
- وقتی مانیکور میکنید، کوتیکولها را عقب نزنید و آنها را برندارید.
- در مقابل تمایلتان نسبت به گاز گرفتن بافت اطراف ناخنها یا جویدن آنها مقاومت کنید و از ناخنگیر کمک بگیرید.
- در حین برداشتن ناخنهای مصنوعی دقت کنید و طبق دستورالعمل سازنده پیش روید، با زور و اجبار و سوهانهای برقی سعی در جدا کردن اجزای مصنوعی نداشته باشید.
- استعمال دخانیات را حدالمقدور محدود کنید.
- دستهای خود را به طور مرتب مرطوب کنید، به ویژه پس از شستن آنها تا از خشکی و شکنندگی ناخنها جلوگیری کنید.
- به یاد داشته باشید که مرطوب کننده را روی ناخنها و کوتیکولهای اطراف ناخن نیز بمالید.
- هر گونه نشانهای از اگزما را در پوست دستان خود مشاهده کردید به سرعت در پی درمان آن باشید.
- برای محافظت از خود در برابر عفونتهای قارچی، استفاده از حولههای مشترک را کنار بگذارید و همیشه پس از حمام کردن خود را به طور کامل خشک کنید (به ویژه بین انگشتان پا)، و در مکانهای عمومی مانند سالنهای ورزشی یا استخرهای شنا، از صندلهای لاانگشتی استفاده کنید.
- در انتها هم در مورد ناخنهای پاها اطمینان حاصل کنید که کفشهای شما مناسب هستند و فضای کافی برای برقراری جریان هوا دارند.




منابع
https://kidshealth.org/en/kids/your-nails.html
https://greatist.com/live/what-nails-reveal-about-health
https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/physical-side-effects/nail-changes.html
https://www.verywellhealth.com/the-long-and-short-of-aging-nails-2223467
https://www.medicalnewstoday.com/articles/322735#list-of-nail-abnormalities